ประตูชุมพล

ประตูชุมพล เป็นประตูเมืองด้านทิศตะวันตกของเมืองนครราชสีมา ซึ่งสร้างขึ้นในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เมืองนครราชสีมาในสมัยนั้นมีผังเมืองเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ล้อมรอบด้วยคูน้ำและกำแพง มีประตูเมืองสี่ประตู ปัจจุบันคงเหลือเพียงประตูชุมพลทางด้านทิศตะวันตกที่เป็นประตูเดิม ส่วนอีกสามประตูอันได้แก่ ประตูพลแสนด้านทิศเหนือ ประตูพลล้านด้านทิศตะวันออก และประตูชัยณรงค์ด้านทิศใต้ ได้สร้างขึ้นใหม่แทนของเดิม

ซุ้มประตูชุมพลเป็นเครื่องแสดงอาณาเขตของตัวเมือง ในสมัยก่อนประตูชุมพล คือ ประตูด้านตะวันตกของตัวเมือง ซึ่งสร้างในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ผู้ออกแบบก่อสร้างเป็นชาวฝรั่งเศส ประตูเมืองและกำแพงเมืองมีรูปทรงคล้ายกับพระราชวังนารายณ์ราชนิเวศน์ จังหวัดลพบุรี ตัวเมืองนครราชสีมามีกำแพงยาว 1,700 เมตร มีคูน้ำล้อมรอบเมืองและมีประตูเมือง 4 ประตู คือ ประตูพลล้านอยู่ด้านตะวันออกของตัวเมือง ประตูชุมพลอยู่ด้านตะวันตก ประตูพลแสนหรือประตูน้ำอยู่ด้านเหนือ และประตูชัยณรงค์หรือประตูผีอยู่ด้านใต้ มีป้อมตามกำแพงโดยรอบ 15 ป้อม ปัจจุบันคงเหลืออยู่เฉพาะประตูชุมพล เพียงแห่งเดียวซึ่งทางกรมศิลปากรได้ลงทะเบียนเป็นโบราณวัตถุ เมื่อวันที่ 27 กันยายน พ.ศ. 2479