ผศ.นฤมล ปิยวิทย์
อดีตผู้อำนวยการสำนักศิลปวัฒนธรรม

ภาพถ่ายโดย คุณคุญช่วย ปิยวิทย์

เรือนโคราชหลังนี้ เดิมตั้งอยู่ ณ บ้านตะคร้อ ตำบลเมืองคง อำเภอคง จังหวัดนครราชสีมา สร้างเมื่อ พ.ศ. 2448 หรือเมื่อ 111 ปีมาแล้ว โดยพ่อคง โชตินอก ซึ่งผ่านการอยู่อาศัยอย่างต่อเนื่องของทายาทพ่อคงมากว่า 4 รุ่น สภาพก่อนจะย้ายมาปรุงใหม่ในมหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมานั้น มีความทรุดโทรมลงไปบ้างอันเนื่องจากผ่านกาลเวลา แต่ยังคงความแข็งแรง มั่นคง สวยงาม และสะท้อนภูมิปัญญา วิถีวัฒนธรรม และอัจฉริยภาพของช่างท้องถิ่นชาวโคราชได้อย่างชัดเจน

ดังนั้นการชะลอเรือนโคราช มาไว้ในสถาบันอุดมศึกษา นอกจากจะเป็นการสืบทอดภูมิปัญญาด้านสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นแล้วยังเป็นการสืบสานมรดกทางคติความเชื่อ โลกทัศน์ และวิถีวัฒนธรรมแบบโคราชได้อย่างชัดเจนอีกด้วย

ประวัติพ่อคงโดยละเอียด เรียบเรียงโดย ผศ.นฤมล ปิยวิทย์

เรือนเก่า ก่อนชะลอมา ณ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา
ถ่ายภาพโดย คุณสุรชัย เดชชัยพิทักษ์

พ่อคง โชตินอก

เรือนโคราชหลังนี้ เป็นเรือนแฝดที่มีเรือนนอน 2 หลังขนานกัน มีชานหรือโถงกั้นกลาง เป็นลักษณะเด่นแตกต่างจากเรือนทั่วไป (เรือนมี 2 จั่ว แต่มีพื้นที่ใช้สอยเทียบเท่าเรือน 3 จั่ว) มีการสอดประสานชิ้นส่วนต่างๆ เข้าด้วยกันเป็นองค์อาคารได้อย่างแข็งแรง มั่นคง ซึ่งทำให้เรือนพ่อคงหลังนี้ สามารถคงอยู่มาได้นานถึง 111 ปี สิ่งเหล่านี้สะท้อนให้เห็นอัจฉริยภาพและปัญญาสร้างสรรค์ของช่างท้องถิ่นโคราช ที่มีความริเริ่ม มีความเชี่ยวชาญเกี่ยวกับระบบโครงสร้าง แตกต่างอย่างเป็นเอกลักษณ์ หาได้ยากยิ่งเมื่อเปรียบเทียบกับเรือนในสมัยนั้น เรือนหลังนี้จึงเป็น “เรือนครู” ที่ทำหน้าที่เป็นข้อมูลสำคัญทางประวัติศาสตร์และเป็นแหล่งเรียนรู้ทางภูมิปัญญาของท้องถิ่นชาวโคราชสืบไป

บทความ เรื่อง เรือนพ่อคง: ปัญญาสร้างสรรค์ และอัจริยภาพของช่างท้องถิ่นโคราช
โดย ผศ.การุณย์ ศุภมิตรโยธิน อาจารย์หลักสูตรสถาปัตยกรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา (PDF Files)

บริเวณที่เรือนโคราชตั้งอยู่นั้น ในอดีตเคยเป็นบ้านพักของผู้บริหารระดับสูงของสถาบันการศึกษาแห่งนี้มาหลายท่าน ตั้งแต่เมื่อครั้งยังเป็นโรงเรียนฝึกหัดครู วิทยาลัยครู และสถาบันราชภัฏ

บ้านพักผู้อำนวยการโรงเรียนฝึกหัดครู สร้างเมื่อ พ.ศ. 2490 ภายหลังถูกปรับใช้เป็นศูนย์ฝึกประสบการณ์อุตสาหกรรมท่องเที่ยว

บริเวณที่ตั้งเรือนโคราชอยู่ใกล้กับพิพิธภัณฑ์เมืองนครราชสีมา ซึ่งเป็นแหล่งเรียนรู้ทางด้านประวัติศาสตร์ของจังหวัดนครราชสีมา




บริเวณที่ตั้งเรือนโคราชอยู่ใกล้กับลานธรรมเฉลิมพระเกียรติ ซึ่งเป็นสถานที่อันเป็นมหามงคล เนื่องจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 พร้อมด้วยสมเด็จนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ เสด็จฯ มาประทับรับฟังคำบรรยาย เรื่อง การฝึกหัดครูชนบท เมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2507

บริเวณที่ตั้งของเรือนโคราชมีความร่มรื่น สวยงาม เหมาะสมที่เป็น “พื้นที่สีเขียว” ของมหาวิทยาลัย ให้นักศึกษาได้พักผ่อนหย่อนใจ เป็นมุมสวยๆ ท่ามกลางตึกและอาคารใหญ่ (โดยการก่อสร้างเรือนโคราชนั้นได้มีการตัดต้นไม้ในบริเวณนั้นน้อยมาก และมีการปลูกต้นไม้ท้องถิ่นเพิ่มเติมอีกหลายชนิด)

เรือนโคราชหลังนี้จัดสร้างด้วยงบประมาณกว่า 4 ล้านบาท โดยเป็นเงินบริจาคจากคณะศิษย์เก่าฯ และผู้มีจิตศรัทธาในการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมโคราชขอร่วมบริจาคสมทบด้วยบางส่วน อาทิ สมาคมเพลงโคราช (ค่าใช้จ่ายรวมทั้งการดำเนินการด้านการก่อสร้าง ด้านพิธีกรรมต่างๆ ด้านเอกสารวิชาการ และการประชาสัมพันธ์กิจกรรม)

การประชุมของคณะศิษย์เก่าฯ เพื่อวางแผนการระดมทุนจัดสร้างเรือนโคราช เมื่อวันที่ 24 มกราคม 2559 ณ บ้านเฉลิมวัฒนา (บ้านของดร.นิเชต - อ.สุมาลัย สุนทรพิทักษ์)

ดร.ดุลย์พิชัย โกมลวานิช ประธานคณะกรรมการส่งเสริมกิจการมหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา

เรือนโคราช ทำกิจกรรมอะไรได้บ้าง ?